در راه رسیدن به جام جهانی و بعدتر در خلال این تورنمنت بزرگ، بازیکنان در همه پست‌های تیم‌‌ملی هر لحظه انتظار تغییر و جایگزینی را می‌کشیدند. این اواخر حتا دغدغه جایگزینی تا درون دروازه و تغییر دروازبان هم پیشروی کرد. یک خط جلوتر اما، همیشه یک عنصر تغییر‌ناپذیر در اندیشه‌های کی‌روش تثبیت شده و آن حضور مرتضی پورعلی‌گنجی در قلب دفاع تیم‌ملی‌ست. بازیکنی که قابلیت هماهنگی سریع با زوج خود در مرکز دفاع را دارد. همین امر باعث شد که کی‌روش در مسیر آماده‌سازی تیم‌ملی با دستی باز مهره‌های مختلفی را در کنار او بیازماید. سیدجلال حسینی و پژمان منتظری یاران پرتجربه‌ای بوده‌اند که در مقدماتی جام جهانی در کنار پورعلی‌گنجی به بازی گرفته شدند. محمد انصاری هم دیگر بازیکنی بود که در بازی‌هایی نقش زوج خط دفاعی را ایفا کرد. سرانجام کی‌روش به نام روزبه چشمی رسید. در بازی نخست ایران در روسیه چشمی و پورعلی‌گنجی نمایش چشمگیری را در خط دفاع نشان دادند. با مصدومیت روزبه اما بار دیگر دفاع ایران با چالش مواجه شد و جایگزینی مجید حسینی تغییری نه در کیفیت دفاع تیمی ایران و نه در کیفیت بازی پورعلی‌گنجی ایجاد نکرد. توان فوق‌العاده پورعلی‌گنجی در آداپته کردن خود با شرایط جدید و رسیدن سریع به هماهنگی با زوج جدید، نکته‌ایست که با وجود اتفاق غیرمترقبه‌ای مثل مصدومیت چشمی، استحکام و در عین حال چالاکی دفاع مرکزی ایران در رقابت‌ها را حفظ کرد. مدافعی با حضور 90 دقیقه‌ای کامل در هر سه جدال گروه B.

خط مواجهه دفاعی ایران با فشار روی بازیکنان حریف بیشترین تکل و نبرد تن به تن را با بازیکنان تیم مقابل انجام می‌داد تا کمترین توپ به محوطه جریمه و محل استقرار مدافعان میانی ایران برسد. از همین رو در هر سه بازی ایران کمترین لمس توپ را مدافعان میانی داشته‌اند. اما این، تاثیرگذاری مدافعان مرکزی در ساختن دیواری محکم برابر دروازه را کتمان نمی‌کند. چرا که اصول دفاع ایران بر مبنای پوشش و بستن فضا برای مهاجمان بوده است. وظیفه‌ای که لزوما به لمس توپ ختم نمی‌شود. پورعلی‌گنجی در هر یک از سه مسابقه، با وجود جمع‌شدگی و ایستایی مدافعان میانی، کمتر اما نزدیک به میانگین تیم دویده است. بر اساس آمار فیفا نیمی از این دوندگی‌ها، مسافت‌هایی بوده که بدون توپ پوشش داده شده است. (3759 متر از 8559 متر دوندگی مقابل مراکش، 4809 متر از 9022 مقابل اسپانیا و 3741 متر از 7966 مقابل پرتغال).

علاوه بر تطبیق‌پذیری، هوش جایگیری پورعلی‌گنجی ویژگی برجسته دیگر اوست. این قابلیت او بیشترین دفع توپ در بازی مراکش (4 دفع) و بیشترین سد کردن توپ را در بازی اسپانیا (4 بلاک) به‌دنبال داشت. از مدافعان میانی دفع توپ از منطقه پر فشار به سمت فضاهای خالی و شروع طرح ریزی ضد حمله انتظار می‌رفت. میانگین 81 درصدی پاس‌های صحیح پورعلی‌گنجی در سه بازی، کمکی برای روند انتقال توپ ایران بین دو فاز دفاعی و هجومی بود. هرچند علارغم دقت بالای آن‌ها، تعداد این پاس‌ها بسیار کم بود. پورعلی‌گنجی در بازی با اسپانیا با دقت 93 درصدی دقیق‌ترین بازیکن ایران در ارسال پاس بود، اما تعداد پاس‌های او از 15 فراتر نرفت.

طبق آمار هواسکورد عملکرد قابل تحسین دفاعی پورعلی‌گنجی در این بازی‌ها با 2 قطع توپ و 3 تکل موفق نیز همراه بود. صحنه به یادماندنی اما تلاش او در بازی آخر برای ماندن ایران در جام بود. جایی که در فشار 15 دقیقه ابتدایی پرتغال سه دفع توپ موفق را به ثبت رساند که یکی از آن‌ها نجات دروازه بعد از خروج ناموفق بیرانوند بود که تحت تاثیر ناهماهنگی و تنش‌اش با عزت‌اللهی تمرکز خود را از دست داده بود. مرتضی پورعلی‌گنجی حالا بازیکنی‌ست که پایان هر تورنومنت را با تصویر او بیاد می‌آوریم. از گل دقیقه 100 در جام ملت‌های آسیا و ایرانی که قصد حذف شدن نداشت تا اشک‌هایش در آغوش په‌په بعد از خداحافظی با رویای صعود در سارانسک.