سپاهان فصل جاری را می‌توان یکی از معماهای بزرگ لیگ هفدهم دانست. تیمی هیجان‌انگیز که با مشخصه‌های فنی ایده‌آل و بالاتر از سطح متوسط لیگ برتر، نتایج دور از انتظار کسب کرده. پیش‌بینی‌ها قبل از شروع فصل، حضور سپاهان در کنار استقلال و پرسپولیس به عنوان مدعیان اصلی قهرمانی بود. اما رفته رفته شرایط به صورتی شد که زردپوشان تا آستانه مدعی‌بودن برای سقوط به لیگ یک هم پیش رفتند. تیمی که به سادگی موقعیت‌سازی می‎‌کند و ساده‌تر از آن موقعیت‌ها را از دست می‌دهد.

 

استانداردی در سطح آسیا

از نظر شکل بازی و چیره بودن بر جریان بازی‌ها، شاید سپاهان تنها با استقلال و پرسپولیس و البته تراکتور این هفته‌ها قابل مقایسه باشد. سپاهان کرانچار و ابراهیم‌زاده، در گردش توپ (مالکیت 57% و 460.5 پاس) در جمع سه تیم برتر لیگ حضور دارد. این تیم حتی در تلاش برای گلزنی (14.5 شوت در هر بازی – رتبه 1) بهترین تیم لیگ بوده. همچنین تیم‌ها بر اساس عملکرد در گردش توپ و فاکتورهای دفاعی و هجومی، نمره‌ای را طبق فرمولی دقیق از متریکا دریافت می‌کنند. میانگین نمرات سپاهان در این فصل 6.85 است که می‌توان بر این اساس اصفهانی‌ها را چهارمین تیم برتر لیگ به لحاظ فنی دانست؛ رتبه‌ای که اختلافی عجیب با جایگاه واقعی این تیم در جدول رده‌بندی لیگ دارد. با بررسی معیارهای فنی این فصل لیگ قهرمانان، بجز چهار نماینده ایران حاضر در این تورنمنت، تنها سپاهان عملکردی را ارائه کرده که قابل مقایسه با شاخص‌های استاندارد این مسابقات بوده؛ چرا که سپاهان لیگ برتر در همه آیتم‌های فنی، بالاتر از میانگین حال حاضر در آسیا عمل کرده.‌ (برای مطالعه بیشتر و مقایسه کیفیت فنی سپاهان با میانگین لیگ قهرمانان آسیا در فصل جاری، مطلب "بررسی آماری: نسبت ما با فوتبال آسیا چیست؟" را بخوانید)

 

بهره‌وری دور از انتظار

اما چرا این کیفیت عالی در تولید جریان بازی و موقعیت‌سازی، به نتیجه موفقیت‌آمیز منجر نشد؟ پاسخ را باید در افت شدید کیفیت بازیکنان سپاهان در محوطه جریمه حریفان و البته تیم خودی جست‌وجو کرد. بهترین مثال برای این ضعف، بازی رفت مقابل پیکان است. دیداری که سپاهانی‌ها از 28 شوت، حتی یک گل هم نساختند و با به گل نشستن یکی از 6 شوت حریف، بازی را واگذار کردند. با وجود رتبه اول در شوت‌زنی، نرخ تبدیل شوت به گل 6.4 درصدی میزانی است که سپاهان را در جمع سه تیم ضعیف لیگ از این لحاظ قرار می‌دهد. طبق آمار متریکا از بازیکنان هجومی سپاهان، بجز انصاری (نرخ بهره 13.8 %) و علی‌محمدی (13.2 %)، سایر بازیکنان کمتر از 10 % درصد از شوت‌های خود بهره بردند. مروان (9.5 %)، میرزایی (7.1 %)، شریفی (4.3 %) و محمدی (0%)، بازیکنان سپاهان در خط حمله هستند که هنوز کیفیت قابل قبولی در گلزنی از خود بروز نداده‌اند. بجز نرخ بهره پایین، شاید نتوان به روشنی جوابی منطقی به دلایل دیگر اختلاف عجیب میان کیفیت خلق موقعیت و نتیجه‌گیری از این موقعیت‌ها داد. اما پاسخ به سوال‌هایی شاید بتواند کمکی برای یافتن سایر علل باشد. این‌که این تفاوت کیفیت اساسا به مشکلات روانی ناشی از چینش بازیکنان و سیستم بازی یا پایین‌بودن اعتماد به نفس برمی‌گردد یا اختلافاتی درون تیمی با مربی وجود داشته که در نهایت به بی‌دقتی مهاجمان منجر شده؟

 

پاشنه آشيل درون دروازه

سپاهان علاوه بر این‌که بهترین تیم در شوتزنی بوده، بعد از پرسپولیس دومین تیم برتر در زمینه جلوگیری از ایجاد موقعیت خطرناک روی دروازه (8.2 شوت مواجه‌شده در هر بازی) هم بوده. هرچند اشتباه‌های گهگاه انفرادی مدافعان گاهی دردسرساز شده اما در مجموع نمایش خوب خط دفاعی باعث شده مهاجمان حریف، به سختی راه دروازه این تیم را پیدا کنند؛ با وجود این عملکرد مطلوب، دروازه سپاهان 27 مرتبه (ششمین خط دفاع لیگ) باز شد. دلیل اصلی این نسبت نامتعادل، به گلرهای سپاهان برمی‌گردد. با شروع نقل و انتقالات تابستان و بحث‌ها پیرامون ادامه یا قطع همکاری با لی اولیویرا، کرانچار ریسک بزرگی کرد و با این گلر برزیلی ادامه کار داد. اما نه اولیویرا و نه جانشینانش کیفیت لازم را ارائه ندادند تا زردپوشان خیلی زود با چالش گلر مواجه شوند. میانگین مهار دروازه‌بان اول سپاهان که در 10 بازی به میدان رفت، تنها 59.1 % (دریافت حدود 1 گل از هر دو شوت در چارچوب) است؛ عملکردی که لی را در بین دروازه‌بان‌هایی که حداقل در یک سوم بازی‌ها به میدان رفته‌اند، در جمع چهار گلر ضعیف لیگ قرار می‌دهد. این آمار برای دروازه‌بان دوم سپاهان حتی عجیب‌تر است. مهدی صدقیان با دریافت 9 گل در 5 بازی و ثبت مهار 40 درصدی، ضعیف‌ترین آمار را در میان هم‌پستی‌های خود در لیگ ثبت کرده. با شروع نیم فصل دوم و اضافه شدن آلما، که مهار 73.1 درصدی را ثبت کرده، تا حدودی این ضعف برطرف شده و کیفیت نسبتا بهتری را از خط دروازه این تیم شاهد بودیم.

 

باکیفیت ولی بی‌نتیجه

عملکرد مهره‌های هجومی و خط دروازه سپاهان در دو محوطه جریمه بازی که نتایج در آن رقم می‌خورد، به گونه‌ای بوده که در نهایت منجر به نتایج ضعیف این تیم شده. بی‌دقتی، تمرکز فردیِ پایین، مهره‌هایی که پایین‌تر از حد انتظار ظاهر شدند، کمبود اعتماد به نفس، بدشانسی و مسائلی دیگر، هرکدام می‌تواند یکی از دلایل برای نتایج سپاهان در این فصل باشد؛ دلایلی که باعث شده فوتبالی باکیفیت اما بی‌نتیجه را از سپاهان شاهد باشیم.