نسبت کیفیت فوتبال ما با آسیا چیست؟ آیا آن‌گونه که بعضا ادعا می‌کنیم آقای آسیا هستیم یا از قطار در حال حرکت فوتبال جا مانده‌ایم؟ ادعاها در این زمینه معمولا مستند به هیچ سندی جز نتایج تیم ملی و تیم‌های باشگاهی ما در رقابت‌های قاره‌ای نبوده. حالا اما فرصتی دست داده تا با استناد به آمار و جزئیات فنی سراغ پاسخ این سوال استراتژیک برویم. سایت رسمی کنفدراسیون فوتبال آسیا برای دومین سال متوالی اقدام به انتشار آمار فنی مسابقات لیگ قهرمانان آسیا کرده است. آمار فنی لیگ برتر ایران هم در وبسایت «متریکا» در دسترس است. به کمک این آمار می‌توان کیفیت رقابت‌های باشگاهی در ایران و آسیا را مقایسه کرد.  

گردش توپ
برای بررسی شکل و جریان بازی‌ها، فاکتورهای زیادی لازم است اما در این نوشته کوتاه که می‌تواند پنجره‌ای به تحقیقات جامع‌تر باشد، صرفا تعداد و دقت پاس را بررسی کرده‌ایم. میانگین پاس در هر بازی لیگ قهرمانان 897.1 پاس است که در مقایسه با لیگ باشگاهی در ایران (790.7) اختلاف معنی‌داری دارد. فوتبالی که در لیگ برتر ایران جریان دارد به وضوح کیفیت پائین‌تری در این زمینه نسبت به فوتبال باشگاهی آسیا دارد و شاید تعداد تیم‌های باشگاهی ایران که در مسابقات داخلی به استانداردهای آسیا نزدیک هستند از انگشتان یک دست تجاوز نکند. در رقابت‌های قاره و به طور ویژه دور رفت لیگ قهرمانان، تراکتورسازی (480.3) و پرسپولیس (477) موفق شدند بالاتر از میانگین این تورنمنت، پاس رد و بدل کنند و استقلال هم با اختلافی کم، دیگر تیم ایرانی است که نزدیک به این استاندارد (448.6 پاس) بازی کرده است. علاوه بر تعداد پاس، اختلاف فاحشی هم در دقت پاس فوتبال ایران (74 %) نسبت به آسیا (78.8 %) دیده می‌شود؛ اختلافی که نشان‌دهنده تفاوت‌ها در توانایی تکنیکی بازیکنان و انسجام تاکتیکی تیم‌هاست. همچنین کیفیت مطلوب چمن ورزشگاه‌ها در لیگ قهرمانان و کیفیت بعضا نامطلوب چمن‌ها در لیگ برتر هم به وسیع‌تر شدن این شکاف کیفی می‌انجامد. به علت در دسترس نبودن زمان مفید بازی‌های لیگ قهرمانان، در حال حاضر امکان مقایسه این زمان با آمار متریکا وجود ندارد. اما با استناد به اختلاف کیفیت گردش توپ (تعداد و دقت پاس) در دو رقابت می‌توان حدس زد زمان مفید و در جریان بودن بازی و همچنین میانگین تعداد اکشن‌های بازیکنان در یک بازی در لیگ ما کمتر از رقابت‌های آسیایی است. 

 

خلق موقعیت، گلزنی و جذابیت
درنتیجه گردش توپ ضعیف‌تر در فوتبال ایران نسبت به آسیا، موقعیت‌های گلزنی کمتری هم در رقابت‌های داخلی به نسبت رقابت‌های قاره‌ای خلق می‌شود. میانگین شوت در یک بازی لیگ قهرمانان 25.6 است، در حالی که در لیگ برتر این میزان 21.9 شوت است. به همین نسبت در آسیا تعداد گل‌های بیشتری را هم می‌بینیم؛ میانگین تعداد گل در هر بازی لیگ قهرمانان 3 گل است و در لیگ برتر 2.1 گل. موقعیت گلزنی کمتر یعنی هیجان و جذابیت کمتر. ایجاد موقعیت بیشتر در بازی‌ها هدفی است که برگزارکنندگان هر لیگ یا تورنمنت فوتبال در سراسر دنیا به دنبال آن هستند تا به واسطه آن با ایجاد جذابیت و هیجان بیشتر، موفق به افزایش تعداد تماشاگر، جلب توجه بیشتر رسانه‌ها و در نهایت افزایش درآمد مسابقات شوند.   

 

شکاف‌های قابل پوشش
اختلاف کیفی رقابت‌های لیگ برتر و لیگ قهرمانان آسیا دست کم در دو زمینه گردش توپ و ایجاد موقعیت واضح است؛ اما نه جبران نشدنی. سخت‌گیری بیشتر از سوی سازمان لیگ در زمینه رعایت استانداردها از سوی باشگاه‌ها خصوصا کیفیت چمن‌هایی که قرار است رقابت‌های لیگ برتر را روی آن برگزار کنیم، یکی از گام هایی است که برای جبران عقب افتادن‌مان باید برداریم. علاوه بر چمن ورزشگاه‌ها، توسعه در زمینه امکانات سخت‌افزاری و حتی نرم‌افرازی ضروری به نظر می‌رسد. همچنین استفاده از مربیان بزرگ و با رزومه خارجی که دانش تمرینی و آماده‌سازی بازیکنان را در فوتبال‌مان ارتقا خواهند داد. از چهار تیم ایرانی لیگ قهرمانان، ۳ تیمی کیفیت فنی قابل قبولی در زمینه فوتبال کنش‌گرانه ارائه کرده‌اند که سرمربیان بزرگ خارجی در اختیار دارند.‌‌ سه تیم پرسپولیس، استقلال و تراکتورسازی در مسابقات لیگ برتر هم آمار مورد قبولی در زمینه گردش توپ و خلق موقعیت گلزنی ثبت کرده‌اند. در میان سایر تیم‌ها فقط می‌توان کیفیت سپاهان (460.5 پاس و 14.5 شوت) را در حد استانداردهای فنی رقابت‌های باشگاهی آسیا دانست؛ باشگاهی که تا چند هفته گذشته زیر نظر زلاتکو کرانچار تمرین می‌کرد.